Αν λέμε όχι στη λεκτική βία, ας πούμε όχι και στον βιασμό των λέξεων που υποκρύπτουν βία! (+ 43 ΦΩΤΟ)

Έρευνα - Σχόλια,

Φωτογραφικό υλικό:

Ανδρέας Κατσιάπης - Γαλανός *

Αξίζουν πολλά συγχαρητήρια σε όσους κοινωνικούς, πολιτικούς ή αυτοδιοικητικούς φορείς, ανεξαρτήτως χρωμάτων και αποχρώσεων, οργανώνουν εκδηλώσεις κατά τής οποιασδήποτε μορφής βίας. Άλλωστε, η βία δεν έχει συγκεκριμένο χρώμα φυλετικό ή ιδεολογικό, είναι δυνατόν να τη συναντήσει κάποιος οπουδήποτε.

Η βία παραμένει βία και είναι σε κάθε περίπτωση καταδικαστέα παντού, όπου τυχόν παρατηρείται: Στους δρόμους και στις διαδηλώσεις, μέσα κι έξω από τη Βουλή, στην Αυτοδιοίκηση, στα πανεπιστήμια, στην κοινωνία, στα Εργατικά Κέντρα, στα Συνδικάτα, στα σχολεία, στην επιδίωξη εργασιακών ευκαιριών (διότι και ο τεχνητός αποκλεισμός, μορφή βίας είναι) κλπ.

Η βία παραμένει βία και είναι σε κάθε περίπτωση καταδικαστέα, ιδιαίτερα στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, στις σχέσεις των δύο φύλων, κυρίως όμως μέσα στην οικογένεια, δηλαδή στις σχέσεις μεταξύ των συζύγων ή στις σχέσεις μεταξύ γονέων και παιδιών.

Και επειδή είμαστε σε περίοδο εκλογών, παρεμπιπτόντως να αναφέρω ότι στέλεχος Δημοτικού Συνδυασμού, εδώ στην Κατερίνη, πρόσφατα ασκούσε ψυχολογική βία σε ταλαίπωρο από οικονομικής πλευράς συμπολίτη μας με σκοπό να ενταχθεί στον εν λόγω συνδυασμό, όταν μάλιστα το αδέλφι τού συμπολίτη μας είχε ήδη ενταχθεί σε άλλον Δημοτικό Συνδυασμό και είχε επισήμως ανακοινωθεί… Το αποτέλεσμα ήταν ότι προκάλεσε, για ένα διάστημα, ψυχολογική, συναισθηματική και λεκτική βία στα μέλη τής συγκεκριμένης οικογένειας…

Πολλά είναι τα είδη τής βίας, υπάρχει όμως και βία που κρύβεται σε βιασμένες λέξεις…

Σε μια πρόσφατη εκδήλωση που οργάνωσε η ΝΟΔΕ Πιερίας (πολλά συγχαρητήρια στα πρόσωπα που την οργάνωσαν, πολλά συγχαρητήρια και στα πρόσωπα που συμμετείχαν ως ομιλητές), σ’ εκείνη λοιπόν την εκδήλωση επισημάνθηκε ότι η βία δεν είναι μόνο σωματική, είναι και ψυχική και συναισθηματική, είναι οικονομική, είναι όμως και λεκτική!

Θα πρόσθετα, ωστόσο, ότι η βία δεν είναι μόνο λεκτική, η βία δεν υπάρχει μόνο όταν εκστομίζονται απρεπείς λέξεις και εκφράσεις, η βία δεν υπάρχει μόνο όταν αγριεύει ο τόνος τής φωνής και γίνεται υποτιμητικός, ειρωνικός, χυδαίος και εκρηκτικός… Διότι ναι μεν υπάρχουν λέξεις που, έτσι όπως εκτοξεύονται, αποτελούν βία, ωστόσο υπάρχουν και λέξεις οι οποίες, αν και είναι αρνητικές, κατάντησαν να παρουσιάζονται σαν θετικές, κρύβουν όμως μια υποτίμηση και μια βία μέσα τους.

Και πράγματι, εκτός από τις λέξεις που προκαλούν βία, υπάρχει και βιασμός σε βάρος ελληνικών λέξεων, βιασμός που αποτελεί μια αρνητική παράδοση με κρυφή βία… Γι’ αυτό το ζήτημα, θα αναφερθούμε στη συνέχεια. 

Βιασμός λέξεων που υποκρύπτει βία

Για παράδειγμα, εδώ και πάρα πολλά χρόνια οι Έλληνες και οι Ελληνίδες χρησιμοποιούν -κακώς, κάκιστα- το ρήμα παντρεύομαι (λένε: παντρεύτηκα, είμαι παντρεμένος, έχω παντρευτεί κλπ). Χρησιμοποιούν το ρήμα «παντρεύομαι» τόσο για άνδρες όσο και για γυναίκες. Το ρήμα αυτό όμως προέρχεται από το ρήμα υπανδρεύομαι, που σημαίνει: Τίθεμαι υπό ανδρός!

Βεβαίως, εάν κάποια γυναίκα θεωρεί ότι κάνοντας γάμο, έχει τεθεί υπό την προστασία τού άνδρα της, έχει καλώς, τότε ίσως μπορεί να χρησιμοποιεί τις λέξεις «παντρεύτηκα» ή «είμαι παντρεμένη». Έτσι νιώθει, έτσι εκφράζεται…

Ποια όμως γυναίκα στην εποχή μας νιώθει ότι κάνοντας γάμο, είναι παντρεμένη, δηλαδή είναι υπό τον άνδρα ή έστω υπό την προστασία του; Σε μια εποχή όπου υπάρχει ισοτιμία μεταξύ ανδρών και γυναικών, κάτι τέτοιο μπορεί να θεωρηθεί ακόμη και παράλογο… Αλλά πόσο πιο παράλογο είναι για έναν άνδρα να λέει ότι είναι παντρεμένος, δηλαδή είναι άνδρας …υπό τον άνδρα; 

Γιατί όμως συνεχίζουμε να χρησιμοποιούμε το ρήμα «παντρεύομαι», άνδρες και γυναίκες, ενώ η έννοιά του, ιδιαίτερα σήμερα στην εποχή μας, μπορεί να αποδειχθεί, ιδίως για τους άνδρες, ότι είναι εξόχως υποτιμητική; Η εξήγηση είναι απλή. Συχνά οι Έλληνες δεν ψάχνουμε την αλήθεια των λέξεων, των εννοιών και των πραγμάτων. Δεν μας ενδιαφέρει. 

Συμβιώνουμε με τους μύθους και τα λάθη μας, τα μεταλαμπαδεύουμε και σε νεότερες γενιές.

Εμείς οι Έλληνες συνηθίζουμε να μην ερευνούμε, να μην ψάχνουμε, να μη μας ενδιαφέρει η αλήθεια. Συνηθίσαμε να ζούμε με μύθους, συνηθίσαμε σε λάθη, δεν μας κάνουν πια εντύπωση, γι’ αυτό και συμβιώνουμε μ’ αυτά τα λάθη αλλά και τα παραδίδουμε και σε επόμενες γενιές.

Δεν ισχύει, ιδιαίτερα για εμάς τούς νεοέλληνες, η αρχαία ρήση τού Αντισθένη: «Αρχή σοφίας, η των ονομάτων επίσκεψις», φράση που σημαίνει ότι η διερεύνηση και η ετυμολογία των λέξεων αποτελούν βασική αρχή τής ανθρώπινης σοφίας… (http://maxitis.gr/konstantinidis-nikos-arxi-sofias-onomaton-episkechis/).

Επομένως, το ρήμα «παντρεύομαι» ενώ είναι μια πολυχρησιμοποιημένη λέξη -για γυναίκες και άνδρες- και θα έπρεπε να μη βρίσκεται στο λεξιλόγιό μας επειδή έχει, ιδιαίτερα για τους άνδρες, αρνητική σημασία, εντούτοις τη λέξη αυτή τη χρησιμοποιούμε συχνά, διότι της έχουμε δώσει θετική σημασία.

Αλλά όταν το αρνητικό ονομάζεται θετικό, όταν το κακό ονομάζεται καλό αλλά και το καλό ονομάζεται κακό ή όταν άλλα λέμε και άλλα εννοούμε, τότε αρχίζουμε να χάνουμε τις σημασίες των λέξεων, απομακρυνόμαστε από τις ρίζες τής γλώσσας μας, απομακρυνόμαστε από την ετυμολογική και ιστορική τους σημασία, απομακρυνόμαστε από το κάλλος τής ελληνικής γλώσσας, από τον γλωσσικό της πλούτο. 

Και τότε πλέον όλα μπορούν να συμβούν στη ζωή μας, διότι δεν μπορούμε πλέον να επικοινωνήσουμε με τη σοφία των προγόνων μας, δεν μπορούμε να κατανοήσουμε το ορθό και το λάθος.

Βία, για το …καλό μου!

Και μιας και μιλάμε για το κακό που ονομάζεται καλό και για το καλό που ονομάζεται κακό, θυμήθηκα τους στίχους τού Γιάννη Μηλιώκα, στο τραγούδι του με τίτλο, «για το καλό μου!», το οποίο περιέχεται σε δίσκο που πρωτοκυκλοφόρησε το 1986.

Σ’ αυτούς τους στίχους, λέει ο Μηλιώκας, «για το καλό του» έφαγε ξύλο, «για το καλό του» έμεινε νηστικός, «για το καλό του» είδε τη μάνα του να κλαίει απελπισμένα, «για το καλό του» είδε τον πατέρα του να φεύγει για τα ξένα… Τόση και τόση βία! Κι όλα αυτά, «για το καλό του»!

Είδα ένα κόσμο να γκρεμίζεται μπροστά μου,
είδα να γίνεται γιαπί η γειτονιά μου,
για το καλό μου!

Είδα τα δέντρα που σκαρφάλωνα κομμένα,
σε φορτηγό τα όνειρά μου φορτωμένα,
για το καλό μου!

Είδα το δάσκαλο να με χτυπάει με ζήλο,
είδα τα χέρια μου πρησμένα από το ξύλο,
είδα τα νεύρα μου σιγά σιγά να σπάνε,
με καλοσύνη και στοργή να με χτυπάνε…

Για το καλό μου για το καλό μου!
Ώσπου δεν άντεξε στο τέλος το μυαλό μου,
πήρε ανάποδες στροφές, για το καλό μου,
και είμαι στο θάλαμο εννιά για το καλό μου,
στην ηρεμία για να βρω τον εαυτό μου.

Είδα να κόβουν τη μπουκιά για τη μπουκιά μου,
ρούχα να φτιάχνουν απ’ τα ρούχα τα παλιά μου,
για το καλό μου!

Είδα τη μάνα μου να κλαίει απελπισμένα,
είδα το γέρο μου να φεύγει για τα ξένα,
για το καλό μου!

Είδα τους φίλους μου να σκίζονται για μένα,
είδα να θέλουν να ξεκόψω από σένα,
είδα χαράματα να με τραβάν στο τμήμα,
για να γλιτώσω το κελί, να πω το ποίημα,

Για το καλό μου, για το καλό μου!
Ώσπου δεν άντεξε στο τέλος το μυαλό μου,
πήρε ανάποδες στροφές για το καλό μου,
και είμαι στο θάλαμο εννιά για το καλό μου,
στην ηρεμία για να βρω τον εαυτό μου.

Για το καλό μου για το καλό μου!
Έχει μουδιάσει το κορμί και το μυαλό μου,
ενέσεις χάπια ηλεκτροσόκ για το καλό μου,
σήμερα πήρανε νεκρό τον διπλανό μου,
ενώ παλεύω για να βρω τον εαυτό μου,
κι έχω κρυμμένο τον σουγιά, για το καλό μου!

Αν, λοιπόν, λέμε όχι στη λεκτική βία, ας πούμε όχι και στον βιασμό των λέξεων που μπορεί να φέρνει βία!

Να επανέλθω, λοιπόν, σ’ αυτό που έλεγα, ότι δηλαδή η βία δεν είναι μόνο λεκτική, η βία δεν υπάρχει μόνο όταν εκστομίζονται απρεπείς λέξεις και εκφράσεις, η βία δεν υπάρχει μόνο όταν αγριεύει ο τόνος τής φωνής και γίνεται υποτιμητικός, ειρωνικός, χυδαίος και εκρηκτικός…

Διότι αφενός μεν υπάρχουν λέξεις που, έτσι όπως εκτοξεύονται, αποτελούν βία, αφετέρου όμως υπάρχουν και λέξεις οι οποίες κατάντησαν θετικές αλλά κρύβουν μια υποτίμηση και μια βία. 

Και πράγματι, εκτός από λέξεις που προκαλούν βία, υπάρχει και βιασμός σε βάρος ελληνικών λέξεων, βιασμός λέξεων που αποτελεί πλέον μια αρνητική παράδοση με κρυφή βία… 

Παντρεμένος ή έγγαμος; 
Παντρεύτηκα ή νυμφεύτηκα;

Κλείνοντας αυτό το άρθρο μου, να πω ότι καλό θα ήταν αντί να λέμε «είμαι παντρεμένος» ή «παντρεμένη», να λέμε «είμαι έγγαμος» ή «έγγαμη». Και αντί να λέμε «παντρεύτηκα», να λέμε, είτε «έκανα γάμο», είτε «νυμφεύτηκα». Άλλωστε, κατά την αρχαία παράδοση, ο άνδρας είναι «ο νυμφίος» ή «ο γαμβρός», ενώ η γυναίκα είναι η «νύμφη».

Να επαναλάβω, όμως, εάν κάποια γυναίκα θεωρεί ότι κάνοντας γάμο, έχει τεθεί υπό την προστασία τού άνδρα της, έχει καλώς, τότε ίσως μπορεί να χρησιμοποιεί τις λέξεις «παντρεύτηκα» ή «είμαι παντρεμένη». Έτσι νιώθει, έτσι εκφράζεται…

Σημείωση. Εντελώς πληροφοριακά -και χωρίς αυτό να σχετίζεται με όλα όσα προαναφέρω, απλά θυμήθηκα- ότι επίσης κατά την αρχαία παράδοση, η γυναίκα δεν «γεννά», αλλά «τίκτει» (γι’ αυτό και μιλάμε για τοκετό). Ενώ όταν μιλάμε για τον άνδρα, αυτός ονομάζεται «γεννήτωρ», αυτός είναι που «γεννά»! Αντίθετα, στη σημερινή εποχή έχουμε αλλάξει τη σημασία των λέξεων και λέμε ότι η γυναίκα γεννά... 

Και επειδή βρισκόμαστε σε περίοδο Χριστουγέννων, σε έναν από τους υπέροχους χριστουγεννιάτικους ύμνους που αναφέρεται στον Χριστό, στην ενανθρώπισή του, αλλά και που έχει υψηλό θεολογικό περιεχόμενο, επισημαίνεται: «Η Παρθένος σήμερον τον Υπερούσιον τίκτει» ενώ σε έναν άλλο ύμνο που απευθύνεται προς την Παναγία, τη Μητέρα τού Χριστού, αναφέρεται: «…ότι Σωτήρα έτεκες των ψυχών ημών». (https://www.leksiko-ellinikon.gr/index.php?instance=categories&id=44&word_id=11805).

---------------------------------------------------------------

* Ο Ανδρέας Κατσιάπης - Γαλανός είναι πτυχιούχος Α.Ε.Σ. Αθηνών, πτυχιούχος Θεολογικής Αθηνών, Δημοσιογράφος στην Κατερίνη.

galanos.andreas@gmail.com

https://www.facebook.com/profile.php?id=100009657090926