Π.Τζιώκα: Στην ελληνική παράδοση, ο πόθος τής ζωής συμβαδίζει με την ελευθερία! (+ 32 ΦΩΤΟ)

* Η παράδοση είναι οχυρό τής ανθρώπινης υπόστασης, αποτελεί αντίσταση στην παγκοσμιοποίηση, επισήμανε η Δρ. Φιλοσοφίας.

* «Το δημοτικό τραγούδι είναι η ψυχή μας!», 
σημείωσε η κ. Πηνελόπη Τζιώκα.

* Είναι μεν οξύμωρο σχήμα, υπογράμμισε η ομιλήτρια, αλλά διαχρονικά ο Έλληνας ποθεί τη ζωή αλλά και πεθαίνει για να την υπερασπίσει!

Παρουσίαση θέματος,

Φωτογραφικό υλικό:

Ανδρέας Κατσιάπης - Γαλανός *

«Κοντά στον πόθο τής ζωής, υπάρχει ο ηρωισμός, ο μεγάλος πόθος τής ζωής, διότι η ελληνική στάση ζωής είναι, βέβαια, απόλαυση της ζωής, αλλά με τους όρους τούς ελληνικούς. Και ο ακατάλυτος όρος ο ελληνικός είναι πόθος ελευθερίας», επισήμανε, μεταξύ άλλων, η Δρ. Φιλοσοφίας, Πηνελόπη Τζιώκα, στο πλαίσιο μιας επίκαιρης (λόγω εορτασμού τής 25^ης Μαρτίου) αλλά και εξαιρετικής εκδήλωσης που οργάνωσε το Φεστιβάλ Ολύμπου, την Τετάρτη 20 Μαρτίου 2019, στην Αστική Σχολή Αικατερίνης. 

Η εκδήλωση.

Η εκδήλωση που οργάνωσε η Διοίκηση του Οργανισμού Φεστιβάλ Ολύμπου έγινε στο πλαίσιο ανοιχτών εκδηλώσεων μουσικής, ποιητικής, χορού, θεάτρου, με συνδιοργανωτή το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Το θέμα τής εκδήλωσης ήταν: «Ποιητική τού δημοτικού - λαϊκού τραγουδιού * Το δημοτικό τραγούδι ως έκφανση του ελληνικού λόγου και μελωδίας».

Μαζί δε με την κ. Τζιώκα, εισηγητής ήταν και ο Ηλίας Παπαδόπουλος, αφυπ. Καθηγητής τού τμήματος ΜΕΤ τού Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Την επιμέλεια του μουσικού μέρους τής εκδήλωσης είχε ο Ηλίας Σαρηγιαννίδης ενώ την εργαστηριακή υποστήριξη είχε το «Ηλιοδρόμιο». Έπαιξαν: Γιάννης Πούλιος (βιολί), Φοίβος Αποστολίδης (κρουστά), Στέλλα Καμπουρίδου (καβάλι) ενώ ο Αλέξανδρος Κούστας ήταν στην ερμηνεία των τραγουδιών. 

Παρουσίες

Παρόντες και παρούσες στην εκδήλωση ήταν ο Πρόεδρος του Φεστιβάλ Ολύμπου Γρηγόρης Παπαχρήστος (τ. Δήμαρχος Δίου) μαζί με μέλη τού Δ.Σ. και συνεργάτες του όπως ο Γιώργος Χανδόλιας που είναι ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής τού Φεστιβάλ, η τ. Βουλευτής Πιερίας Μαρία Μίχου, ο Πολιτευτής τής Νέας Δημοκρατίας Δημήτρης Μπέης, ο τ. Αντιπρόεδρος του Δ.Σ. Κατερίνης και τ. Πρόεδρος του Νομαρχιακού Συμβουλίου Πιερίας Γιώργος Νταντάμης, που τώρα είναι υποψήφιος Δήμαρχος Κατερίνης, αλλά και ο Υποψήφιος Περιφερειακός Σύμβουλος Πιερίας Ηλίας Παπανικολάου.

Επίσης, παραβρέθηκαν οι τ. Νομαρχιακοί Σύμβουλοι Νίκος Πασχαλούδης (στέλεχος του Φεστιβάλ Ολύμπου), Γιώργος Ράπτης και Σημέλα Ελευθεριάδου (νυν Υποψήφια Δημοτική Σύμβουλος), οι τ. Δημοτικοί Σύμβουλοι Χαράλαμπος Ζαπουνίδης και Ανέστης Μωυσιάδης.

Επιπλέον δε, παραβρέθηκαν οι Υποψήφιοι Δημοτικοί Σύμβουλοι Κατερίνης Άννα Αθανασάκη, Τζένη Ηλιοπούλου, Σωτηρία Ουσταμπασίδου, Ασημίνα Πούλιου, Χριστίνα Σιδηροπούλου, Αστέριος Σόρμας, Μαρία Τερζίδου, Γιώργος Τσαχουρίδης, Κώστας Χατζιωαννίδης, κ.ά., εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Πιερίας, εκπρόσωποι φορέων και συλλόγων αλλά και αρκετός κόσμος. 

Η ομιλία τής Δρ. Φιλοσοφίας, Πηνελόπης Τζιώκα, 
για το Δημοτικό Τραγούδι.

Η παρουσία τής Δρ. Φιλοσοφίας, Πηνελόπης Τζιώκα, προσέλκυσε το ενδιαφέρον πολλών Κατερινιωτών αλλά και ευρύτερα Πιεριέων, όχι μόνο επειδή το θέμα που ανέλυσε ήταν επίκαιρο, αλλά και επειδή διαχρονικά η κ. Τζιώκα είχε κάτι σημαντικό να πει όταν ανέβαινε στο βήμα.

Τα σημαντικότερα αποσπάσματα της ομιλίας της έχουν ως εξής:

«Χαίρομαι πάρα πολύ που, σε δύσκολους καιρούς, έχουμε την όρεξη, έχουμε τη διάθεση να ασχοληθούμε με το δημοτικό τραγούδι, με την παράδοση, με στοιχεία πολιτισμού, δηλαδή να ασχοληθούμε μ’ εμάς, όχι όμως από πρακτική και χρηστική πλευρά αλλά σε σχέση με την ουσία τής παρουσίας μας σ’ αυτόν τον κόσμο.

Το δημοτικό τραγούδι αποτελεί ίσως το μεγαλύτερο και σπουδαιότερο κεφάλαιο σ’ έναν πολιτισμό, σε ένα έθνος, σε ένα πολιτιστικό σύνολο, διότι αποτελεί το ίζημα (= το καταστάλαγμα) της καθημερινής ζωής, της σοφίας. Αποτελεί ό,τι πιο ουσιαστικό, αυθεντικό και αληθινό που κατατίθεται μέσα από την καρδιά, με τα χείλη, με την κίνηση, με τον ήχο.

Το δημοτικό τραγούδι σώζει τον χαρακτήρα τής απλότητας και της συντροφικότητας. Το δημοτικό τραγούδι είναι η ίδια η κοινωνία, διότι ακριβώς -ως δημοτικό τραγούδι- το κάθε μέλος τής κοινότητας είναι δημιουργός, ξεκινάει με μία ιδέα, με μία εμπειρία.

Κι αυτή η εμπειρία μόλις πάρει την πρώτη άρθρωση μετακυλίεται στο στόμα τού άλλου, στο συναίσθημα του άλλου, στην ψυχή τού άλλου, κανείς προσθέτει τη δική του λέξη, τον δικό του ήχο, τη δική του εμπειρία ψυχής, το δικό του συναίσθημα, κι αυτό μετακυλίεται σ’ έναν τρίτο κ.ο.κ. Και κάπως έτσι σχηματίζεται το δημοτικό τραγούδι, ατομικό και συλλογικό συγχρόνως, ουσιαστικό και αυθεντικό, ουσία ψυχής και ζωής. 

Τα δημοτικά τραγούδια έχουν λειτουργική αξία.

Το δημοτικό τραγούδι είναι πολιτιστικό κτήμα όλων. Παράγεται και ακούγεται απ’ όλους μας. Και αναπαράγεται απ’ όλους μας. (Άραγε), γιατί θα άξιζε να ασχοληθούμε με το δημοτικό τραγούδι; Γιατί θα άξιζε να το ακούμε;

Θα άξιζε, πρώτα - πρώτα, διότι τα δημοτικά τραγούδια έχουν λειτουργική αξία, δηλαδή αποτελούν έναν ζωντανό τρόπο έκφρασης. Τα τραγουδάμε σε κύκλους γιορτών, σε γεγονότα όπως ο γάμος, σε γιορτές, σε πανηγύρια, σε θανάτους.

Αποτελούν λειτουργικό ζωντανό στοιχείο έκφρασης που μας ενώνει με το παρελθόν, μας ενώνει με τον άλλον, μας ενώνει στον χώρο και στον χρόνο με ανθρώπους που προηγήθηκαν, αυτά τα τραγούδια ετοιμάζουν ώς ένα σημείο τούς ανθρώπους που ακολουθούν. 

Η παράδοση, οχυρό τής ανθρώπινης υπόστασης, 
αντίσταση στην παγκοσμιοποίηση. 

  

Στη σημερινή παγκοσμιοποίηση της αγοράς, η αίσθηση της πολιτιστικής ταυτότητας και της συνέχειας αποτελεί τη σημαντικότερη αντίσταση στην πολιτιστική και γλωσσική ισοπέδωση που επιχειρείται.

Γι’ αυτό ακριβώς η παράδοση στιγματίζεται και λυσσαλέα πολεμιέται από τους αποδομητές της. Διότι η παράδοση, η πολιτιστική ταυτότητα, η γλωσσική ταυτότητα, το κοινοτικό «είναι» ενός λαού αποτελεί το οχυρό τής ανθρώπινης υπόστασης. Και το οχυρό τής ανθρώπινης υπόστασης είναι αυτό, και μόνον, το οποίο μπορεί να αντιταχθεί στην εργαλειοποίηση του ανθρώπου, σ’ αυτό που επιχειρεί η παγκόσμια αγορά να καταστήσει τον άνθρωπο όμηρο της παγκόσμιας παραγωγής.

Η παγκόσμια αγορά, αυτή τη στιγμή, χρειάζεται εξαιρετικό προσωπικό, προσωπικό για τη βρόμικη δουλειά, αλλά προσωπικό χωρίς ταυτότητα, ώστε να είναι φθηνό προσωπικό και πειθήνιο. Αυτό το προσωπικό, το φθηνό και το πειθήνιο, σημαίνει πολίτες χωρίς αξιοπρέπεια, χωρίς αυτονομία παρουσίας, χωρίς δηλαδή πολιτιστική υπόσταση, διότι ο άνθρωπος είναι πολιτιστικό ον. 

Το δημοτικό τραγούδι είναι η ψυχή μας! 

Το δημοτικό τραγούδι δείχνει, με πολλούς τρόπους, ότι αποτελεί το «τώρα» τού «τότε». Το δημοτικό τραγούδι αποτελεί το ίζημα τής σοφίας, αποτελεί τον τρόπο με τον οποίο ζούμε σ’ αυτή την άκρη τής γης, «γύρω γύρω θάλασσα κι ένα μικρό αλωνάκι» που θα ‘λεγε ο Σολωμός -(που είναι) άλλος (ένας) λάτρης τού δημοτικού τραγουδιού, (όπως) ο Σεφέρης, ο Παλαμάς (κ.ά.)-.

Το δημοτικό τραγούδι, λοιπόν, είναι η ψυχή μας, είναι η λαϊκή μούσα, η λαϊκή σοφία, ο λαϊκός άνθρωπος. Η γλώσσα τού δημοτικού τραγουδιού είναι και παραμένει οικουμενική, (είναι) πηγή για γνώση και αυτογνωσία, σύμβολο αντίστασης.

Τα δημοτικά μας τραγούδια διασώζουν τη γνώση, την ελευθερία, την ανθρωπιά, την ψυχή μας, την ευαισθησία μας, τη δυνατότητά μας να δούμε τον άλλον στα μάτια και να αισθανθούμε τον σφυγμό του. Τα δημοτικά τραγούδια διασώζουν ό,τι χρειαζόμαστε για να παραμείνουμε άνθρωποι σήμερα.

Κι ακούμε (δημοτικό τραγούδι) από την Ήπειρο:

Ο ήλιος επαντρεύτηκε και πήρε το φεγγάρι,

εκάλεσε και στη χαρά συμπέθερους στ’ αστέρια,

τα σύγνεφα τους έστρωσε, στρώματα για να κάτσουν,

τους έβαλε προσκέφαλο, τις ράχες ν’ ακουμπήσουν,

τους έβαλε και τράπεζα, στους κάμπους τα λουλούδια,

τους έβαλε φαΐ να φαν’ τον μόσχο και τα άνθια. 

Κοντά στον πόθο τής ζωής συνυπάρχει και ο πόθος τής ελευθερίας!

Και συνεχίζει λοιπόν με έναν ύμνο στη ζωή, στη φύση, στην ομορφιά. Κοντά στον πόθο τής ζωής, υπάρχει ο ηρωισμός, ο μεγάλος πόθος τής ζωής, διότι η ελληνική στάση ζωής είναι, βέβαια, απόλαυση της ζωής, αλλά με τους όρους τούς ελληνικούς. Και ο ακατάλυτος όρος ο ελληνικός είναι πόθος ελευθερίας. Κι εδώ λοιπόν ο Έλληνας είναι στραμμένος προς τη ζωή και την ποθεί και τη γεύεται με όλες τις αισθήσεις.

Διαβάζουμε κι ακούμε και τραγουδάμε:

Τρεις μέρες κάνει πόλεμο, τρεις μέρες και τρεις νύχτες,

χωρίς ψωμί, χωρίς νερό, χωρίς ύπνο στα μάτια.

Κι αλλού:

Χιόνι έτρωγαν, χιόνι έπιναν και στη φωτιά βαστούσαν.

Ο ήρωας ο αξιοπρεπής δεν υποτάσσεται σε καμιά ανάγκη. Αγωνίζεται ώς το τέλος. Από τον Περσέα και τον Ηρακλή και τον Θησέα ώς τους ομηρικούς ήρωες. Από τον Λεωνίδα ώς τον Γιωργάκη Ολύμπιο, απ’ τον Διγενή ώς τους ήρωες του ’21, ως τους ήρωες του μακεδονικού αγώνα, ώς τους ήρωες του κυπριακού αγώνα, ώς τους ήρωες του βορειοηπειρωτικού αγώνα, γενιές μεγάλων ανδρών και γυναικών πλημμυρίζουν την ιστορική μνήμη και τη μυθική συνείδηση του λαού. Το ελεύθερο φρόνημα ζει μαζί με τη σωματική ρώμη και δημιουργούν την ολοκληρωμένη αντίληψη της ζωής. 

Οξύμωρο σχήμα μεν, αλλά διαχρονικά ο Έλληνας πεθαίνει 
για να υπερασπίσει τη ζωή! 

Και δεν υπάρχει τέλος στα τραγούδια (= και είναι ατελείωτα εκείνα τα τραγούδια) όπου ο ήρωας, ο Έλληνας, ο απλός, ο καθημερινός, ο ανώνυμος άνθρωπος για να υπερασπίσει αυτόν τον πόθο ελευθερίας, αυθυπαρξίας, δίνεται με πάθος στον πόλεμο. Πεθαίνει για να υπερασπίσει τη ζωή. Αυτό είναι το οξύμωρο (σχήμα, αυτή είναι) η στάση ζωής που βρίσκουμε από τον Όμηρο έως σήμερα».