Κύριε Πρωθυπουργέ, δεν θέλουμε μισές αλήθειες, θέλουμε όλη την αλήθεια, ξερά!

* Η απαλλαγή μας από το πλεόνασμα του 3,5% 

έγινε μόνο για το 2020 και εξαιτίας τού κορωνοϊού!

* Η Ελλάδα τελεί και σήμερα υπό καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας! Δεν άλλαξε κάτι! 

* Οι αποπληρωμές τού χρέους μας 

θα γίνονται μέχρι το …2070! 

* Η αλήθεια να λέγεται όλη, ωμά, 

ξερά και χωρίς ωραιοποιήσεις! 

* Συνέβησαν μέσα σε 8 μήνες «μαγικά»; 

Ή μήπως, τελικά, ο «μάγος» είναι ο Κορωνοϊός;

Γράφει, σχολιάζει και υπογράφει

ο Ανδρέας Κατσιάπης - Γαλανός *

Στο προηγούμενο διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό (19/3/2020), ο Πρωθυπουργός μας, μιλώντας για τα περί κορωνοϊού, μας είπε, μεταξύ άλλων: «Μετά την απαλλαγή μας από τα δυσβάσταχτα υπερπλεονάσματα του παρελθόντος, η χθεσινή απόφαση της ΕΚΤ εντάσσει για πρώτη φορά και τη χώρα μας σε πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης. Επιτέλους, ύστερα από 10 χρόνια κρίσης, η Ελλάδα αντιμετωπίζεται ακριβώς όπως οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες».

Δηλαδή, μας είπε ότι μέχρι τώρα δεν είχαμε την ίδια ακριβώς αντιμετώπιση από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, δεν είχαμε την αντιμετώπιση που έχουν οι λοιπές ευρωπαϊκές χώρες. Κι αυτό, προφανώς, διότι τελούσαμε υπό το ειδικό καθεστώς των μνημονίων. Άλλωστε, «τα δυσβάσταχτα υπερπλεονάσματα του παρελθόντος», σύμφωνα με όσα είπε ο Πρωθυπουργός, δεν ήταν παρά απορρέουσες από τα συμφωνηθέντα στα μνημόνια διεθνείς υποχρεώσεις της Χώρας.

Η απαλλαγή τού 3,5% δεν είναι για πάντα 

αλλά μόνο για το 2020…

Ο Πρωθυπουργός όμως δεν διευκρίνισε τον χρονικό ορίζοντα και την αιτία τής απαλλαγής αυτής από τα δυσβάσταχτα υπερπλεονάσματα, απαλλαγής που σημαίνει ότι και για την Ελλάδα υπάρχει πια από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς ίδια αντιμετώπιση με τις υπόλοιπες χώρες. Εδώ, όμως, άφησε το τοπίο θολό. Είναι, άραγε, αυτή η απαλλαγή από τα υπερπλεονάσματα μόνιμη ή είναι μόνο προσωρινή, για το φετινό οικονομικό έτος, στο οποίο θα αποτυπωθεί η οικονομικά καταστροφική επήρεια της πανδημίας τού κορωνοϊού; Επίσης, δεν μας είπε αν αυτή η απαλλαγή από τα δυσβάσταχτα υπερπλεονάσματα είναι αποτέλεσμα της μέχρι τώρα, εφαρμοσμένης, στην πράξη, οικονομικής πολιτικής τής Κυβέρνησης ή είναι εκ μέρους τής Ευρωπαϊκής Ένωσης μια απαλλαγή λόγω των έκτακτων περιστάσεων και των επείγουσας μορφής αναγκών που προκαλεί η πανδημία του κορωνοϊού, για την οποία όμως πρέπει να ληφθούν κοστοβόρα για τον κρατικό προϋπολογισμό οικονομικά μέτρα.

Επειδή, λοιπόν, η αλήθεια πρέπει να λέγεται χωρίς θολούρες, χωρίς κενά και χωρίς επικοινωνιακές φράσεις που τις «εμπνέονται» και τις γράφουν όχι πολιτικοί αλλά επικοινωνιολόγοι, ας ειπωθεί επομένως αυτή η αλήθεια, όπως είναι.

Αυτό το περιβόητο πρωτογενές πλεόνασμα του 3,5% επί του ΑΕΠ είναι ο λεγόμενος μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός στόχος της Χώρας. Από 19/3/2020, η χώρα δεν έχει υποχρέωση να πετύχει τον στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% επί του ΑΕΠ μόνο για το 2020, τη χρονιά που εκδηλώθηκε δηλαδή η πανδημία, διότι θα χρειαστεί να αναπροσαρμοστεί ο προϋπολογισμός του κράτους, αφού θα διατεθούν κονδύλια (μέτρα 10 δισ. ευρώ εξήγγειλε ήδη ο Πρωθυπουργός) για την αντιμετώπιση των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων της πανδημίας, αλλά και διότι αντικειμενικά δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί αυτός ο συγκεκριμένος στόχος, μια που η Τράπεζα της Ελλάδος προβλέπει για φέτος «μηδενική ανάπτυξη» (https://www.liberal.gr/economy/i-prostasia-tis-anthropinis-zois-i-megaluteri-proklisi/292882). Η δε ακριβής δημοσιονομική θέση της χώρας και ο αναπροσαρμοσμένος δημοσιονομικός στόχος της για το 2020, λόγω των εξελίξεων που τρέχουν και αφού ακόμη δεν μπορεί να προβλεφθεί τι ύφεση θα φέρουν οι εξελίξεις αυτές ή μέχρι που θα απλωθεί η ενίσχυση της Οικονομίας από την κυβέρνηση, είναι ακόμα άγνωστα.

Δηλαδή, με απλούστερα λόγια, τι και πόσο πρωτογενές πλεόνασμα (το πιθανότερο) θα κληθούμε να παράγουμε ως Ελλάδα ή ποια άλλη δημοσιονομική στόχευση θα προσπαθήσουμε να πετύχουμε το 2020, είναι ακόμα αδιευκρίνιστο και προπαντός συζητήσιμο με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Επίσης, αυτή την ώρα είναι άκαιρο να διατυπωθούν προβλέψεις για το πρωτογενές πλεόνασμα (το πιθανότερο) που θα υποχρεωθούμε να πετύχουμε το 2021 και 2022.

Η Ελλάδα τελεί και σήμερα υπό καθεστώς 
ενισχυμένης εποπτείας! Δεν άλλαξε κάτι!

Ο μέχρι πρότινος μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός στόχος τής Χώρας (πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% επί του ΑΕΠ) καθορίστηκε με την 1226/30-6-2017 εκτελεστική απόφαση του Συμβουλίου της ΕΕ. Καθορίστηκε για τέσσερα χρόνια, όταν η χώρα τελούσε υπό το τρίτο πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής (Μνημόνιο Τσίπρα)  διότι ο Κανονισμός (ΕΚ) 1466/1997 τού Συμβουλίου ορίζει ότι τα στοιχεία για την πορεία τού δημόσιου πλεονάσματος - ελλείμματος και του δημόσιου χρέους ως ποσοστών τού ΑΕΠ και οι κυριότερες οικονομικές παραδοχές για τη δημοσιονομική κατάσταση ενός κράτους - μέλους τής Ε.Ε. καταρτίζονται σε ετήσια βάση και καλύπτουν, εκτός από το τρέχον και το προηγούμενο έτος, τουλάχιστον τα τρία επόμενα έτη.

Μετά τη λήξη του τρίτου προγράμματος και την υποβολή τής χώρας σε καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας με την 1192/11-7-2018 εκτελεστική απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Κομισιόν), ο μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός στόχος δεν άλλαξε βεβαίως. Παρεμπιπτόντως, η Χώρα τελεί και σήμερα υπό καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας και με βάση την τελευταία απόφαση της Κομισιόν ( εκτελεστική απόφαση 280/20-2-2020) θα βρίσκεται σ’ αυτό το καθεστώς μέχρι και τις 21-8-2020.

Μάλιστα όχι μόνο ο μεσοπρόθεσμος αυτός δημοσιονομικός στόχος (το 3,5% πλεόνασμα) δεν άλλαξε όταν βγήκαμε από τα… μνημόνια και τεθήκαμε υπό ενισχυμένη εποπτεία, αλλά η επίτευξή του από την πλευρά τής Ελλάδας ήταν μια συνεχής αγωνία και αδιάλειπτο μέλημα των «θεσμών».

Οι αποπληρωμές τού χρέους μας 

θα γίνονται μέχρι το …2070!

Για να καταλάβει κάποιος την αλήθεια αυτή, όπως λέγεται ξερά με αυτό το κείμενο, ειδικά πρέπει να σταθεί στις δηλώσεις του νόμιμου εκπροσώπου τού μεγαλύτερου δανειστή του ελληνικού κράτους (στην Ιστορία του), δηλαδή του δανειστή μας στο τρίτο πρόγραμμα (Μνημόνιο Τσίπρα). Αυτός ο δανειστής είναι ο ESM (Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας).

Ο Γενικός Διευθυντής τού Μηχανισμού, Klaus Regling, είχε δηλώσει ανήσυχος στη συνέντευξη τύπου μετά το Eurogroup της 16-5-2019 ότι υπήρχαν αμφιβολίες εκ μέρους των θεσμών για την επίτευξη του στόχου (3,5%) για το 2019 αλλά γι’ αυτό χρειαζόταν δουλειά και θα γινόταν δουλειά για να τα καταφέρει η Ελλάδα.

Μετά το Eurogroup της 13-6-2019 ο κ. Regling είχε τονίσει ότι ο ESM εκταμιεύοντας 204 δισ. ευρώ για την Ελλάδα έδωσε τη μεγαλύτερη οικονομική βοήθεια που δόθηκε ποτέ σε κράτος στην Παγκόσμια Ιστορία, ότι παρ’ όλα αυτά ο ESM είναι ένας υπομονετικός δανειστής καθώς οι αποπληρωμές τού χρέους μας θα γίνονται μέχρι το 2070 και ότι υπό το πνεύμα αυτό η διατήρηση των πλεονασμάτων 3,5% επί του ΑΕΠ μέχρι το 2022 και η εκπλήρωση της υποχρέωσης αυτής από την Ελλάδα είναι σημαντικές συνθήκες (προϋποθέσεις) για την συνολική πορεία της.

Η απαλλαγή μας από το πλεόνασμα του 3,5% 
έγινε μόνο για φέτος και εξαιτίας τού κορωνοϊού!

Συμπερασματικά λοιπόν ας πούμε ότι η απαλλαγή τής Ελλάδας από τον συμφωνημένο δημοσιονομικό στόχο (η απαλλαγή απ’ αυτό το πλεόνασμα της τάξης τού 3,5% για το οικονομικό έτος 2020) έγινε λόγω κορωνοϊού και της όλης οικονομικής κυρίως, κοινωνικής και πολιτικής κατάστασης που προξενεί αυτή η πανδημία και στη δική μας χώρα. Εξάλλου, αν δεν υπήρχε όλη αυτή η κατάσταση λόγω της πανδημίας, δεν θα υπήρχε κανένας λόγος να αλλάξει οτιδήποτε. Και αυτό φαίνεται από τα εξής:

Στο σημείο 10 της προαναφερθείσας απόφασης της Κομισιόν (εκτελεστική απόφαση 280 της 20^ης Φεβρουαρίου 2020) για την επιμήκυνση της ενισχυμένης εποπτείας της Ελλάδας αναφέρονταν και το εξής: «Η Επιτροπή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι εξακολουθούν να πληρούνται οι όροι που δικαιολογούν τη θέση σε ενισχυμένη εποπτεία, σύμφωνα με το άρθρο 2 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 472/2013». Και στο σημείο 13 τονιζόταν το εξής: «Με επιστολή που στάλθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2020, δόθηκε στην Ελλάδα η δυνατότητα να διατυπώσει τις απόψεις της σχετικά με την αξιολόγηση της Επιτροπής. Στην απάντησή της στις 27 Ιανουαρίου 2020, η Ελλάδα συμφώνησε σε γενικές γραμμές με την αξιολόγηση της Επιτροπής σχετικά με τις οικονομικές προκλήσεις που η ίδια αντιμετωπίζει· η εν λόγω αξιολόγηση αποτελεί τη βάση για την παράταση της ενισχυμένης εποπτείας».

Σύμφωνα, λοιπόν, με όσα προανέφερα, και η σημερινή η Κυβέρνηση της χώρας συμφωνούσε για την αναγκαιότητα παράτασης της ενισχυμένης εποπτείας. Επίσης, μέχρι βέβαια να εγκριθεί η παντελώς πρόσφατη απαλλαγή μας από τον φετινό δημοσιονομικό μας στόχο, ουδέποτε η παρούσα κυβέρνηση αμφισβήτησε τη διεθνή υποχρέωση της χώρας να παράγει τα υπερπλεονάσματα 3,5%. Βεβαίως, εκείνο που είχε δηλώσει ήταν ότι θα έθετε στο μέλλον, το 2021 ίσως, ζήτημα αναθεώρησης αυτού του στόχου του 3,5%.

Η αλήθεια να λέγεται όλη, ωμά, 

ξερά και χωρίς ωραιοποιήσεις!

Τελικά, αυτή η ξερή αλήθεια -και χωρίς ωραιοποιήσεις- μπορεί εκφραστεί, αναφορικά με το μέλλον, ως εξής:

Πρώτον, η Ελλάδα θα συνεχίσει να λαμβάνει τεχνική στήριξη στο πλαίσιο του Προγράμματος Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων, όπως ορίζεται στον Κανονισμό (ΕΕ) 825/2017 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων, μεταξύ άλλων για τη συνέχιση και την ολοκλήρωση βασικών μεταρρυθμίσεων σύμφωνα με τις δεσμεύσεις πολιτικής που παρακολουθούνται στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας.

Δεύτερον, η χώρα ελέγχεται και θα ελέγχεται πάντα στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, δηλαδή των συγκεκριμένων, απαιτητικών και λεπτομερών κανόνων σχετικά με την ενωσιακή οικονομική διακυβέρνηση, ως μέλος της Ε.Ε. και της ΟΝΕ, και για όσο θα τελεί υπό ενισχυμένη εποπτεία, αλλά και για το κατοπινό, μελλοντικό διάστημα που θα «απαλλαχθεί» απ’ αυτήν. Και ανάλογα με τη δημοσιονομική της κατάσταση  και την πορεία τής Οικονομίας της θα της επιβάλλονται μέτρα για να επιτυγχάνει τουλάχιστον ισοσκελισμένη δημοσιονομική θέση ή πλεονασματική. Εν πάση περιπτώσει, προς το παρόν ισχύει και η υποχρέωση επίτευξης πλεονασμάτων (περίπου 2,2% επί του ΑΕΠ) μέχρι και το 2060.

Οι έλεγχοι αυτοί ισχύουν για όλα τα κράτη που συμμετέχουν στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα καθώς με βάση το 12^ο Πρωτόκολλο της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ε.Ε., στόχος όλων και για πάντα, άρα και της Ελλάδας, είναι να μην υπάρξει δημοσιονομικό έλλειμμα μέχρι 3% επί του ΑΕΠ και δημόσιο χρέος άνω του 60% επί του ΑΕΠ. Αυτή είναι η κομβική, θεμελιώδης ρήτρα τής Ε.Ε. στην οικονομική και δημοσιονομική πολιτική. Αντιλαμβάνεται, λοιπόν, κανείς το τι συμβαίνει με εμάς, που το χρέος μας είναι κοντά στο 182% επί του ΑΕΠ και τι εποπτεία θα υπάρχει τις επόμενες δεκαετίες και άρα τι πλεονάσματα πρέπει να παράγονται για να θεωρούμαστε δημοσιονομικά υγιείς.

Τρίτον, στο άρθρο 14 του Κανονισμού 472/2013 ορίζεται το εξής: «Τα κράτη - μέλη παραμένουν υπό εποπτεία μετά το πρόγραμμα εφόσον δεν έχει εξοφληθεί τουλάχιστον το 75% της χρηματοδοτικής συνδρομής που έχει ληφθεί από ένα ή περισσότερα άλλα κράτη μέλη, τον ΕΜΧΣ, τον ESM ή το ΕΤΧΣ». Επομένως, θα υπάρχει εποπτεία για τη χώρα μας από τον ESM (τον δανειστή μας στο τρίτο πρόγραμμα) μέχρι να αποπληρωθεί το 75% τού δανείου του προς εμάς και έως τότε η Ελλάδα, στο πλαίσιο αυτής της εποπτείας, θα πρέπει να είναι δημοσιονομικά υγιής, δηλαδή, κατά βάση, να παράγει πρωτογενή πλεονάσματα, ώστε να μπορεί να εξοφλεί τις δόσεις τού δανείου τού ESM αλλά και των άλλων προγραμμάτων διάσωσης.

Συνέβησαν μέσα σε 8 μήνες «μαγικά»; Ή μήπως, 

τελικά, «μάγος» είναι ο Κορωνοϊός;

Είπαμε, η αλήθεια να λέγεται ξερά. Άραγε, έτσι δεν καταπολεμείται και ο λαϊκισμός, που τόσο «απεχθάνεται» και η νυν Κυβέρνηση; Και τελικά, για να μην ξεχνιόμαστε, ποιος δήλωνε κάποτε (πριν τις 7-7-2019, δηλαδή πριν τις εκλογές) ότι: «Μιλάμε για άτυπο τέταρτο μνημόνιο γιατί η χώρα βρίσκεται σε πολύ πιο αυστηρό πλαίσιο δημοσιονομικής επιτήρησης σε σχέση με άλλες χώρες και έχει δεσμευτεί για υπερβολικά πλεονάσματα» (https://www.cnn.gr/news/politiki/story/156955/mitsotakis-ta-yperpleonasmata-straggizoyn-tin-elliniki-oikonomia).

Τι συνέβη, λοιπόν; Μετά τις 7-7-2019 δεν ίσχυε για τη χώρα το 4^ο άτυπο μνημόνιο; Και στην περίπτωση που ίσχυε, συνεχίζαμε να μην έχουμε την ίδια αντιμετώπιση με τις άλλες χώρες της ΕΕ από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς; Και τώρα που έχουμε ίδια αντιμετώπιση, τι έγινε ξαφνικά, εν μέσω εφαρμογής του 4^ου άτυπου μνημονίου, και την πετύχαμε αυτή την «ίδια αντιμετώπιση» (και άρα πετύχαμε τη λήξη του 4^ου άτυπου μνημονίου); Συνέβησαν μέσα σε 8 μήνες «μαγικά»; Και πώς; Ή τελικά «μάγος» είναι ο κορονωϊός;

Σ’ αυτά τα ερωτήματα που θέτω εδώ, τις απαντήσεις μπορεί κανείς να τις βρει αν διαβάσει όσα παραθέτω διαβάζοντας το άρθρο αυτό, μπορεί και όχι… Το βέβαιο πάντως είναι ότι μετά και το καταστροφικό πέρασμα αυτής της πανδημίας από το κοινωνικό σώμα και την οικονομία, ο έτσι κι αλλιώς ανηφορικός μας δρόμος παραμένει εξίσου, αν όχι γίνεται ακόμα πιο ανηφορικός…

Υ.Γ. 1: Ως προς το νέο διάγγελμα του Πρωθυπουργού, που απηύθυνε την Κυριακή 22/3/2020, ετοιμάζω νέο άρθρο, διότι με τα νέα μέτρα που εξαγγέλθηκαν (να …δηλώνουμε στην κυβέρνηση το πού θα πάμε και το τι θα κάνουμε), ακυρώνονται βασικές διατάξεις τού Συντάγματος της Χώρας, κατάσταση η οποία δεν ίσχυσε ούτε και κατά την 7χρονη δικτατορία των συνταγματαρχών (1967-1974).

Υ.Γ. 2: Η κριτική μου ως προς συγκεκριμένα στοιχεία διαγγελμάτων τού Πρωθυπουργού, αυτή η κριτική δεν είναι αντιπολιτευτικού περιεχομένου. Την ίδια κριτική θα ασκούσα κι αν στην εξουσία βρισκόταν ο Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ. Άλλωστε, ο τ. Πρωθυπουργός, μάλλον συμπλέει με τον νυν Πρωθυπουργό σε βασικά σημεία στα οποία ασκώ ή πρόκειται να ασκήσω κριτική.

---

* Ο Ανδρέας Κατσιάπης - Γαλανός είναι πτυχιούχος Θεολογικής Σχολής τού Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών,

Δημοσιογράφος στην Κατερίνη.