ΠΙΕΡΙΑ / ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ. Εισήγηση του Δημοσιογράφου, Ανδρέα Κατσιάπη, σε Ημερίδα ενημέρωσης επαγγελματικού προσανατολισμού. (21/12/2022).

 

Εισήγηση του Δημοσιογράφου

Ανδρέα Κατσιάπη με θέμα: 

«Δημοσιογραφικό λειτούργημα.

Βήματα προς τα εμπρός».

 

Καλή σας μέρα.

Στο πλαίσιο της σημερινής Ημερίδας ενημέρωσης επαγγελματικού προσανατολισμού για παιδιά της Γ’ γυμνασίου, που διοργανώνει το 3^ο Γυμνάσιο Κατερίνης σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ν.Πιερίας, επιλέχθηκα και εγώ, ως Δημοσιογράφος, να είμαι εισηγητής, με θέμα τη Δημοσιογραφία, δηλαδή να παρουσιάσω κάποια στοιχεία για το τι είναι Δημοσιογραφία, τόσο στη θεωρία όσο και στην πράξη. 

Λέγομαι Ανδρέας Κατσιάπης (ή Γαλανός, όπως με αυτό το ψευδώνυμο με γνωρίζουν κάποιοι) και δημοσιογραφώ από τον Νοέμβριο του 1993, ενώ το 2001 (με  βάση τη δημοσιογραφική μου δραστηριότητα, εντάχθηκα στην Ένωση Συντακτών Επαρχιακού Τύπου και απέκτησα δημοσιογραφική ταυτότητα. Δεν σπούδασα δημοσιογραφία.

Πριν από τη δεκαετία τού ’90, τη δημοσιογραφία ασκούσαν άνθρωποι με πτυχία, συνήθως, διαφόρων σχολών, όπως Οικονομικών, Νομικής, Παντείου κλπ. Κυρίως από τη δεκαετία τού ’90 και μετά, η δημοσιογραφία έγινε αντικείμενο σπουδών σε πανεπιστημιακές σχολές αλλά και σε ιδιωτικά εργαστήρια.

Είμαι πτυχιούχος τού τμήματος Θεολογίας τού Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Ίσως ρωτήσει κάποιος: Τι σχέση μπορεί να έχει η Θεολογία με τη Δημοσιογραφία; Δεν είναι της ώρας να απαντήσω σ’ αυτό το ερώτημα.

Εκείνο όμως που θέλω να σας διαβεβαιώσω είναι ότι η Θεολογία με βοήθησε πάρα πολύ ώστε να ασκώ, μέχρι σήμερα, το δημοσιογραφικό μου λειτούργημα με αρχές, με ηθική, με σοβαρότητα και συνέπεια. 

 

Η δημοσιογραφία.

Σήμερα δεν θα μιλήσουμε για όλα όσα αφορούν τη δημοσιογραφία. Αν μιλούσαμε για όλα όσα αφορούν τη δημοσιογραφία, θα θέλαμε να μιλάγαμε και να συζητάγαμε επί αρκετές ημέρες.

Σήμερα θα πάρουμε μια μικρή γεύση από τη δημοσιογραφία. Θα σας μιλήσω, εν συντομία, για τη δημοσιογραφία όπως τη γνωρίζω και κυρίως όπως τη ζω, εδώ και 29 χρόνια.

 

Τι είναι δημοσιογραφία;

Η λέξη «δημοσιογραφία» είναι σύνθετη. Προέρχεται από τις λέξεις «δημόσια» και «γραφή».

Δημοσιογραφία, όμως, δεν κάνει εκείνος ή εκείνη που απλώς γράφει δημόσια.

Δημόσια γράφουν πολλοί, στα κοινωνικά δίκτυα. Αλλά αυτό δεν είναι δημοσιογραφία.

Η δημοσιογραφία έχει κανόνες λειτουργίας. Δεν είναι η ώρα να τους πούμε. Και βεβαίως, έχει και λειτουργούς, δηλαδή δημοσιογράφους, δηλαδή εκείνους που ασκούν τη δημοσιογραφία.

 

Επάγγελμα ή λειτούργημα;

Η λέξη «επάγγελμα» σημαίνει βιοποριστική απασχόληση. Κάνω κάτι για να ζήσω. Ως προς την αρχική σημασία τής λέξης «επάγγελμα», σημαίνει υπόσχεση.

Επαγγελματίας. Ποια είναι η αντίθετη λέξη; Είναι ο Ερασιτέχνης. Τι είναι ο ερασιτέχνης; Ο άχρηστος; Ο πρωτόπειρος; Ο μη επαγγελματίας; Η λέξη «ερασιτέχνης» είναι σύνθετη και προέρχεται από το ρήμα «ερώ» (που σημαίνει αγαπώ, ερωτεύομαι), καθώς και από τη λέξη «τέχνη».

Επομένως, ερασιτέχνης είναι ο εραστής τής τέχνης. Και ο εραστής τής τέχνης, συχνά, είναι καλύτερος από οποιονδήποτε επαγγελματία. Είναι εκείνος που συνεχώς βελτιώνεται, διότι αγαπά αυτό που κάνει. Έτσι ξεκίνησα και εγώ τη δημοσιογραφία. Ως ερασιτέχνης. Και βελτιώθηκα, στη συνέχεια.

Η λέξη «λειτούργημα» είναι σύνθετη λέξη και προέρχεται από τις λέξεις «λαός» και «έργο». «Λειτούργημα», λοιπόν, σημαίνει έργο που προσφέρεται υπέρ τού λαού, είναι δηλαδή μια δημόσια λειτουργία υπέρ τού κοινού συμφέροντος.

Επομένως, η δημοσιογραφία δεν είναι (ή δεν πρέπει να είναι) επάγγελμα, δηλαδή δεν πρέπει να είναι μια συνήθης βιοποριστική απασχόληση. Η δημοσιογραφία (κανονικά) είναι λειτούργημα.

 

Τέταρτη εξουσία.

Αν μιλάμε για πραγματική δημοκρατία, οι επίσημες εξουσίες στην Ελλάδα και σε όλο σχεδόν τον κόσμο είναι τρεις.

Είναι η νομοθετική εξουσία (η βουλή των Ελλήνων),

η εκτελεστική εξουσία (βασικά, η κυβέρνηση)

και η δικαστική εξουσία.

Αυτές οι εξουσίες πρέπει, κανονικά, να είναι ξεχωριστές και ανεξάρτητες μεταξύ τους. Είναι όμως; Αυτό δεν είναι της παρούσης στιγμής για να το αναλύσουμε.

Για τη δημοσιογραφία και για τον τύπο, τον έντυπο και τον ηλεκτρονικό, (δηλαδή, τηλεόραση, ραδιόφωνο, εφημερίδα, διαδίκτυο), έχει ειπωθεί ότι πρόκειται για την τέταρτη εξουσία. Δημοσιογραφία, λοιπόν, είναι, άτυπα, η τέταρτη εξουσία.

 

Η χρησιμότητα της δημοσιογραφίας.

Τι χρειάζεται η δημοσιογραφία σε μια δημοκρατία;

Η δημοσιογραφία είναι βασικός πυλώνας τής δημοκρατίας, δηλαδή είναι μια βασική κολώνα που στηρίζει τη δημοκρατία. Πραγματική δημοκρατία χωρίς ελεύθερη δημοσιογραφία, δεν υπάρχει. Εκεί όπου υπάρχει εξαγορασμένη ή κατευθυνόμενη, δηλαδή ελεγχόμενη, δημοσιογραφία, εκεί δεν υπάρχει και πραγματική δημοκρατία. Στην περίπτωση της ελεγχόμενης δημοσιογραφίας, έχουμε έλλειμμα δημοκρατίας, έχουμε διολίσθηση της δημοκρατίας σε αυταρχικό καθεστώς, σε τυραννικό καθεστώς (είναι αυτό που ονομάζουμε δικτατορία). Δημοκρατία λοιπόν χωρίς ελεύθερη δημοσιογραφία, μιλάμε για το πολίτευμα που ουσιαστικά είναι μια τυραννία ντυμένη με δημοκρατικό μανδύα. Είναι μια ψευδεπίγραφη δημοκρατία.

 

Αξίζει να είναι κάποιος/κάποια δημοσιογράφος;

Η δημοσιογραφία σήμερα, όχι ως λειτούργημα αλλά ως επάγγελμα, είναι ίσως ένα από τα χειρότερα επαγγέλματα.

Η δημοσιογραφία όμως είναι και ένα από τα πιο ενδιαφέροντα λειτουργήματα.

Στα μεγάλα μέσα ενημέρωσης, κυρίως των Αθηνών, υπάρχουν κάποιοι που κυριολεκτικά εμπορεύονται τη δημοσιογραφία και βγάζουν αρκετά χρήματα. Και υπάρχουν και κάποιοι άλλοι -αυτοί είναι οι περισσότεροι- που ζουν με μισθούς πείνας.

Στην ελληνική περιφέρεια, π.χ. εδώ στην Κατερίνη και ευρύτερα στην Πιερία, το δημοσιογραφικό λειτούργημα είναι για λίγους, για όσους αντέχουν… Εδώ στην ελληνική περιφέρεια, πολλοί ξεκίνησαν ως δημοσιογράφοι από την αρχή τής δεκαετίας τού ’90, δηλαδή από τότε που ξεκίνησε το λεγόμενο ελεύθερο ραδιόφωνο και η λεγόμενη ελεύθερη τηλεόραση. Σήμερα όμως, έχουμε απομείνει λίγοι…

Άραγε, αξίζει κάποιος/κάποια να γίνει δημοσιογράφος;

Η απάντηση είναι: Και ναι, και όχι.

Γιατί;

Αν κάποιος/κάποια από εσάς θέλει να βγάλει κάποια καλά χρήματα και ταυτόχρονα να διατηρήσει το ήθος του, ας μην κάνει τον κόπο να σπουδάσει δημοσιογραφία. Εγώ προσωπικά, διαφωνώ. Και αυτή είναι η συμβουλή μου. Να μη γίνει δημοσιογράφος, υπό αυτές τις προϋποθέσεις. Διότι αυτός ο «δημοσιογράφος» που θέλει να βγάλει καλά χρήματα, θα είναι αναγκασμένος να γράφει ψεύδη, ανοησίες, να εμπορεύεται τον πόνο τού άλλου, να εκβιάζει πολιτικούς, να εκβιάζει συνανθρώπους του, να απειλεί… Και βεβαίως, κάποια στιγμή μπορεί και να καταλήξει στις δικαστικές αίθουσες… εννοείται, να γίνει κατηγορούμενος! Να δικαστεί και να καταδικαστεί.

Αν όμως κάποιος/κάποια από εσάς θέλει να διατηρήσει το ήθος του, ναι, τότε σας συμβουλεύω να ασχοληθείτε με τη δημοσιογραφία.

 

Ποια πρέπει να είναι τα προσόντα τού δημοσιογράφου;

* Να έχει τελειώσει, τουλάχιστον, το λύκειο.

* Αν μπορεί, να σπουδάσει και σε κάποια δημοσιογραφική σχολή, πανεπιστημιακού επιπέδου ή και σε επίπεδο δημοσιογραφικού εργαστηρίου.

* Να είναι καλός/ή στην έκθεση. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να έχει 20 στην έκθεση. Αυτό σημαίνει να μπορεί να γράφει ικανοποιητικά, χωρίς συντακτικά λάθη.

* Να διαβάζει συνεχώς και να εμπλουτίζει τις γνώσεις του.

* Να αγαπά την ελληνική γλώσσα και να διαβάζει συνεχώς νεοελληνικά λεξικά, ώστε να μαθαίνει συνεχώς τις έννοιες και την προέλευση των λέξεων.

* Να αυτοεκπαιδεύεται συνεχώς, ώστε να μαθαίνει να ξεχωρίζει ποια είναι η αληθινή είδηση από την ψεύτικη είδηση.

* Να μαθαίνει να ερευνά για οποιοδήποτε θέμα επιδιώκει να ασχοληθεί. Να διασταυρώνει οποιοδήποτε στοιχείο. Αυτό σημαίνει, για κάθε πληροφορία που παίρνει, να μη θεωρεί ότι αυτή η πληροφορία είναι υποχρεωτικά αληθινή αλλά να αναζητά και άλλες πηγές απ’ όπου θα μπορεί να διαπιστώσει εάν η πληροφορία αυτή είναι αληθινή ή ψεύτικη.

* Πρωτίστως όμως, να έχει ήθος.

 

Να τολμήσουμε να γίνουμε δημοσιογράφοι; Ή όχι;

Ζούμε σε μια μικρή κοινωνία. Όλοι, λίγο ή πολύ, γνωριζόμαστε.

Μέχρι το 1991, δηλαδή για 29 χρόνια, ζούσα στην Αθήνα των 5 εκατομμυρίων κατοίκων. Εκεί συμβαίνουν πολλά. Και κάποιοι μπορεί να κρύβονται ανάμεσα στο πλήθος. Αυτά που κάνουν, μπορεί να μαθευτούν μετά από κάποια χρόνια ή και ποτέ.

Εδώ όμως στη μικρή Κατερίνη μας, κανείς δεν μπορεί να κρυφτεί. Όλα γίνονται φανερά και μάλιστα σε μικρό χρόνο.

Ο καλός και ηθικός δημοσιογράφος, που είναι συνεπής σ’ αυτό που κάνει, που αγαπάει αυτό που κάνει, θα αναδειχθεί εύκολα.

Και ο δημοσιογράφος που είναι ανήθικος, εύκολα θα είναι δακτυλοδεικτούμενος, δηλαδή θα τον δείχνουν και θα κουνάνε αρνητικά το κεφάλι τους.

Όσοι και όσες θέλετε να μπείτε στον δημοσιογραφικό χώρο, σκεφτείτε το και ξανασκεφτείτε το.

Η δημοσιογραφία έχει και χαρές αλλά έχει και λύπες. Δεν έχει πολλά χρήματα. Είναι όμως και μια ενδιαφέρουσα λειτουργία.

Δημοσιογραφώ από το 1993. Αν επέστρεφα ξανά πίσω σ’ εκείνη την εποχή, πάλι τη δημοσιογραφία θα διάλεγα.

 

Πριν κατέβω από το βήμα, θα ήθελα να κάνω και μια πρόταση.

Όποιος διευθυντής σχολείου θέλει, μπορεί να με καλέσει για να μιλήσω στα παιδιά, πιο αναλυτικά, για το δημοσιογραφικό λειτούργημα.

Παλιότερα, με καλούσαν διευθυντές γυμνασίων και μιλούσα για δύο ώρες στα παιδιά. Την πρώτη ώρα μιλούσα για τη δημοσιογραφία. Και τη δεύτερη ώρα απαντούσα σε ερωτήσεις παιδιών.

Το ίδιο μπορώ να κάνω και σήμερα.

 

Σας ευχαριστώ πολύ.